Ako su sve one silne rasprave u zagrebačkom Narodnom vijeću, kratkotrajne samoproglašene Države Slovenaca, Hrvata i Srba, skupa sa Smodlakinim ultimatumom kojim je dokinuo prepirke i usmjerio izaslanike prema Beogradu, s famoznom Adresom pročitanom ispred regenta Aleksandra označile simbolički i stvarni početak Prve Jugoslavije, sporazum Cvetković-Maček, opet ispregovaran u Zagrebu ili oko tog grada i njegovo stupanje na snagu simbolički je zaokružilo priču o toj zemlji koja je stvarno nestala u Aprilskom ratu, da bi se pod istim imenom, ali s potpuno drugačijim sadržajem, vidljivim u prefiksima i društveno-ekonomskom uređenju, koji jeste prihvatio federalizaciju kao rješenje, ukazala nakon oslobođenja zemlje 1945. godine.
Pojednostavljeno i nogometnim rječnikom govoreći, sporazum Cvetković-Maček bio je uzaludni gol u sudačkoj nadoknadi koji nije bio dovoljan za ostanak u ligi, budući da se rezultati s ostalih terena nisu poklopili. Zbog toga je, a posebno zbog kasnijeg stvaranja federativne Jugoslavije, ovaj sporazum ostao tek nagovještaj mogućnosti zajedničkog rada srpsko-hrvatskih građanskih i političkih elita, vječna fiksacija Franje Tuđmana i trajni izvor straha i frustracije kod bosanskohercegovačkih Bošnjaka. Jer, bez obzira što su arhitekturu socijalističke Jugoslavije osmislili Pijade, Kardelj, Tito, Rodoljub Čolaković i Avdo Humo, dakle ljudi iz svih mogućih konteksta i nacija, oni su to ipak radili kao ljudi iz iste partije i istog pokreta, dok sa sporazumom Cvetković-Maček stvari stoje posve suprotno. Dodatno, arhitektura socijalističke i federativne, u početku DFJ, kasnije FNRJ i na koncu SFRJ bila je dovršena, dok je stvaranje Banovine Hrvatske trebalo predstavljati tek prvi korak u ustavnom i državnopravnom redefiniranju Kraljevine Jugoslavije, koja taj drugi korak nije stigla dočekati.
Poštovani, da biste nastavili sa čitanjem naših premium sadržaja, neophodno je da odaberete jedan od planova pretplate ili probajte besplatno mesec dana.
Već imate nalog? Ulogujte se
