Privremeni gradonačelnik Beograda, Aleksandar Šapić, nedavno je ponovno pokrenuo pitanje eventualnog izmještanja posmrtnih ostataka Josipa Broza Tita, nekadašnjeg predsjednika Jugoslavije, odnosno njihova premještanja iz Beograda u neko drugo mjesto, idealno u Kumrovec, njegovo rodno mjesto u Hrvatskoj.

To nije prvi put da desnica u Srbiji pokreće ovo pitanje. U ranim devedesetim, neposredno pred rat u postjugoslavenskim zemljama, sličnu je inicijativu dao Vojislav Šešelj, koji je najavljivao da će doći do Dedinja (Kuće cveća, u kojoj je Tito sahranjen) s glogovim kolcem. S obzirom na to da je sadašnji politički vrh Srbije (Srpska napredna stranka) nastao iz radikalske partije, one koju je u devedesetima vodio upravo Šešelj, ovaj prijedlog označava neku vrstu kontinuiteta s radikalskom politikom iz tih vremena.

Izmještanje poznatih mrtvih je tema u društvenim i humanističkim znanostima, naročito nakon što je 1999. o tome u svojoj odličnoj – i vrlo utjecajnoj – knjizi pisala Catherine Verdery. Knjiga se zove “Politički život mrtvih tijela” i bavi se postsocijalističkim izmještanjima nekadašnjih lidera socijalističkih zemalja, kao i novim sprovodima prethodnih historijskih ličnosti, kao što su npr. u Srbiji – knez Lazar, čije su mošti 1989. vraćene u manastir Ravanicu, koji je i podigao i u kojem je bio sahranjen do osmanlijskih prodora u Srbiju, kad su premještene i završile u “novoj Ravanici” – manastiru Vrdnik na Fruškoj gori.

Zbog opasnosti od uništenja za vrijeme ustaške vladavine u Srijemu, mošti kneza Lazara su tokom Drugog svjetskog rata premještene u Sabornu crkvu u Beogradu, no Srpska pravoslavna crkva je već 1954. odlučila da ih vrati u Ravanicu. Ta se odluka provela tek u zadnjim godinama socijalizma, pri čemu su Lazarovi ostaci pritom obilazili Srbiju – od jula 1988. do septembra 1989, u koje vrijeme su pokazivane u Zvorničko-tuzlanskoj, Šabačko-valjevskoj, Šumadijskoj i Žičkoj eparhiji, što je služilo uskrsavanju ideje o “nebeskoj Srbiji” te homogenizaciji srpskog naroda – u Srbiji i Bosni i Hercegovini – oko novog simbola jedne nove, postsocijalističke Srbije.

Bio je to simbol novog identiteta Srbije, koji se snažno oslanjao na slavljenje dalje prošlosti uz negiranje ili poništavanje nedavne. Bilo je važno pokazati da Srbija ima prošlost koja ne počinje ni u doba Osmanlijske imperije, ni u doba Jugoslavije, naročito ne socijalističke, te napraviti “most” između stare Srbije i ove nove. Lazar je postao simbol Srbije koja se odupirala okupatorima – osmanskim i hrvatskim, kao i domaćim “izdajnicima” (kako je SPC, a s njom sada i srpska desnica) koji su je “oštećivali”.

Dovođenje starih, a zbog politike izgnanih lidera, nazad u zemlju, uvijek ima simboličku važnost jer predstavlja prekid s jednom prošlošću i oslanjanje na drugu.