Srbija i Jugoslavija: Od najveće pobjede do najvećeg gubitka

Ekskluzivni feljton profesora Dejana Jovića o Jugoslaviji čitajte narednih nedelja samo na sajtu Velike priče. Ilustracije Mrđan Bajić

***

U suvremenoj Srbiji Jugoslavija je istovremeno i popularna i nepopularna, slično kao i u drugim postjugoslavenskim zemljama, s tim što je u Srbiji proces mentalnog rastajanja od Jugoslavije pomaknut za petnaestak godina, koliko je prošlo između 1991. kad su se ostali (osim Crne Gore) odlučili za nezavisnost i 2006., kad su to učinile ove dvije države.

Otkako je na vlasti Srpska napredna stranka, službena Srbija intenzivno radi na stvaranju novog nacionalnog identiteta, u okviru kojeg se na Jugoslaviju gleda negativno, kao na veliku grešku Srbije, kao na antisrpsku državu od koje su drugi (Hrvati i Slovenci) imali daleko više koristi od Srbije. Kao što je bio slučaj u drugim postjugoslavenskim zemljama, i u Srbiji će trebati nešto vremena da se ta plima antijugoslovenskog nacionalizma vrati u normalnost, pa da se o odnosu Srbije i Jugoslavije može govoriti bez pretjeranih emocija ili falsificiranja.

Svaka rekonstrukcija nacionalnog identiteta traži da se ponovno definira tko smo to (kolektivni) Mi, a tko su (kolektivni) Drugi. Jugoslavije više nema, pa je novi identitet prilično lako graditi na tome da je se proglasi neprijateljem. Novi mitovi falsificiraju prošlu stvarnost, prihvaćajući samo one segmente istine koji im odgovaraju, kako bi na to nadogradili ono što se nije događalo ali je korisno i „dobro zvuči“.

Novi nacionalni mitovi nisu utemeljeni na potpunoj laži, nego na selektivnoj istini koja – zato što je selektivna – prikriva ono što tim mitovima ne odgovara. Jugoslavija se od toga ne može braniti jer je nema. Ona je lak plijen, pa ga stoga svi postjugoslavenski nacionalizmi koriste da bi konsolidirali sebe.