Kratko putovanje “jugoslovenskog rafala”

Najambiciozniji industrijski projekat SFRJ bio je Novi avion (NA), visokotehnološka ratna mašina vrhunskih taktičko-tehničkih karakteristika. Sredinom 1980-ih izrađeni su idejni projekti višenamenskog borbenog aviona u saradnji sa britanskim i francuskim firmama. Konačna zamisao bio je avion koji je u osnovi predstavljao pojednostavljeni derivat “rafala” prilagođen jugoslovenskim taktičko-tehničkim zahtevima koji je trebalo da se izradi u 200 komada za RV i PVO. Savezne vlasti pribojavale su se astronomskih troškova, ali u Vazduhoplovnotehničkom institutu (VTI) u Žarkovu radili su na nekim od važnih sistema koji su činili osnovu za budući avion. Izbio je rat i svi planovi su propali. Oznake jugoslovenske avijacije bile su samo na maketama aviona “jugoslovenskog rafala”.

Sada kada su u zrele godine života ušle generacije koje ne pamte jugoslovensku eru, nabaviće se “rafal”, i to onaj pravi, dvomotorni, ali kao gotovi proizvod. U vreme pisanja ovog članka vode se pregovori o detaljima ugovora – definiše se šta će imati od naoružanja, avionike, prateće tehnike, rokovi obuke kadra i primopredaje i ostala pravna, ekonomska i tehnička pitanja.

Razvoj “rafala” vodi u sredinu 1970-ih godina kada su Francuzi analizirali kakav treba da bude novi borbeni avion i 1978. godine krenuli su sa radom na projektu. Prvi tehnološki demonstrator “rafal A” poleteo je 1986. godine, ali avion je punu zrelost postigao tek u najskorije vreme i od prošle godine prepuna je lista narudžbina kod proizvođača, firme Daso avijasion (Dassault Aviation). U vreme kada su u prvoj polovini 1980-ih godina predstavljeni crteži francuskog aviona budućnosti, on se odlikovao prefinjenom formom sa delta krilima i kanarima, malim krilima postavljenim pre krila na prednjem delu aviona.

Vrlo slično izgledali su crteži jednog drugog aviona koji je zamišljen za crtačkim stolovima u VTI Žarkovo.