Fraza godine: “Biti na pravoj strani istorije”

U komunističkoj Jugoslaviji “RIZ” je bila skraćenica od Radio Industrije Zagreb, preduzeća osnovanog u godini Rezolucije Informbiroa 1948. koje je prvo pravilo radio-odašiljače, a potom radio-prijemnike, televizore i gramofone. Prvi TV prijemnik RIZ-a bio je napravljen po licenci holandskog “Philipsa”. Iste firme čiji su eksperimentalni program tadašnjeg čuda tehnike – televizije – na beogradskom Sajmu (danas prostor takozvanog Starog sajmišta) gledali puni optimizma Beograđani i tadašnji predsednik vlade Milan Stojadinović u predvečerje Drugog svetskog rata.

Oksfordski rečnik proglasio je “riz” (rizz) za reč godine, naglašavajući popularnost tog termina koji koristi generacija Z (zed) da opiše nečiju sposobnost da privuče ili zavede drugu osobu. To me je nostalgično asociralo na zagrebački “RIZ”. Pretpostavlja se da ovaj “riz” (rizz) potiče od reči harizma.

Aktuelne su i prethodne oksfordske reči godine. Za 2022. to je bila “goblin režim” (goblin mode), žargonski izraz za bezobzirno, samodovoljno, lenjo, aljkavo ili pohlepno ponašanje. Koje je takvo i u medijskoj sferi; kad mediji bezobzirno i perfidno stimulišu takvo ponašanje i kad ga konzumenti samodovoljno, lenjo i aljkavo prihvataju zdravo za gotovo otupljujući do nebitnosti potencijale svog skepticizma, kritičnog i apstraktnog mišljenja, građanske svesti i spremnosti na pobunu protiv manipulacije.

Aktuelna je i danas odluka lingvista Oksfordskog rečnika koji su 2016. izabrali za reč godine “postistinu” (post-truth). Ona održava stanje percepcije u kojem su činjenice manje važne od emocija, i vezuje se primarno za uspehe Bregzita i Donalda Trampa. Iako u bilansima ne mora da znači da su Bregzit i Tramp bili samo emotivni fatalni izbori. Bez činjenične i racionalne osnove.