Najneobičnija psihijatrijska bolnica u bivšoj Jugoslaviji

Po svom kapacitetu – sa skoro 1000 pacijenata – Zavod za liječenje, rehabilitaciju i socijalnu zaštitu hroničnih duševnih bolesnika „Jakeš” bio bi upamćen samo kao još jedna velika zdravstvena ustanova u bivšoj zajedničkoj državi. Posebnim i jedinstvenim čine ga, međutim, originalna rešenja koja su tamo isprobavana, pa potom uspešno primenjivana. Da ga nisu omeli vihori rata, „Jakeš” bi bez sumnje danas bio ugledan regionalan centar čija bi iskustva bila pomno proučavana.

Počeci

Sredinom 1970-ih godina, tokom političkih nadgornjavanja u opštini Modriča – smeštenoj južno od Save, u donjem toku reke Bosne – bez funkcije je ostao mladi ambiciozni učitelj Nebojša Krekić, dotadašnji predsednik opštine. Umesto očekivane horizontalne rotacije, recimo izbora za rukovodioca opštinskog komiteta Saveza komunista, postavljen je na ponižavajuće mesto direktora Doma za štićenike u susednom selu Jakeš.

Reč je o ustanovi osnovanoj još 1947. godine nacionalizacijom letnjikovca porodice Karamata. U vreme kada ju je Nebojša preuzeo, ustanova je imala 25 starih socijalno ugroženih pacijenata. Vrlo brzo Dom za štićenike postaje Socijalno-medicinska ustanova „Jakeš”. To nije samo formalna promena naziva ustanove, već označava proširenje delatnosti i smišljen prelazak sa skromnih fondova za socijalno staranje na mnogo bogatiju zdravstvenu kasu.

„Jakeš” počinje da prima psihijatrijske bolesnike s prostora cele Jugoslavije, nudeći im savremen psihijatrijski tretman usmeren ka pacijentu, njegovoj rehabilitaciji i resocijalizaciji. Ustanova se naglo razvija i 1983. postaje Zavod za liječenje, rehabilitaciju i socijalnu zaštitu hroničnih duševnih bolesnika. Gro pacijenata imao je dijagnozu psihoze (oko 75 odsto), sledila je mentalna zaostalost (15-20 odsto), dok su teški neurološki poremećaji i alkoholizam bili ređe zastupljeni. Tada je Zavod već i kadrovski znatno ojačao, pa raspolaže sa oko 20 lekara, 120 medicinskih sestara, 20 fizioterapeuta i različitim brojem pripadnika drugih profesija, kao što su psiholozi, pedagozi, socijalni radnici i sl.