Zamka za Kikaša: Kako je propao najveći šverc oružja u ratu u Jugoslaviji

Afera Kikaš nazvana je po prezimenu Kanađanina hrvatskog porekla koji je pokušao dostaviti paket naoružanja na ratište poslednjeg dana avgusta 1991. godine. Automatske puške i ostali teret ukrcani su u Africi na jedan Boing 707 i sve je planirano osim da će jugoslovenski lovci MiG-21 prinuditi taj avion na sletanje na aerodrom Pleso gde su bili padobranci Šezdeset treće brigade. Dva pilota koja su učestvovala u presretanju nazvala su neformalno akciju “Ajkula“ po radiopozivnom znaku koji je tog dana koristila njihova jedinica – 129. eskadrila sa aerodroma Pula.

Za nasilno gašenje bratstva i jedinstva bile su potrebne neke alatke kao što su automatske puške. Stotine hiljada cevi za ratni razvoj jugoslovenske milionske armije uskladištene su u gotovo svim mestima, ali vojni vrh je 14. maja 1990. godine naredio da se sve što pripada teritorijalnoj odbrani (TO) stavi pod kontrolu JNA, za svaki slučaj. Taj postupak se pokazao kao dobra preventiva jer se radilo o naoružanju jedinica koje su se formirale “u lokalu” i bile su jezgro za razvoj nacionalnih oružanih sila. Podaci o vojnim obveznicima i mehanizam mobilizacije bili su u nadležnosti federalnih jedinica. Broj cevi i raznih sredstava ratne tehnike i inog inventara koji je ostao pod kontrolom slovenačkih i hrvatskih vlasti JNA je bitno redukovala i jedini izlaz bio je šverc.  

U jesen 1990. godine Hrvati su prebacili preko granice u kamionima “Čazmatransa” hiljade automatskih pušaka rumunske proizvodnje pribavljenih preko jedne mađarske firme.  

Slovenci su se dosetili aviona. Nameravali su sredinom juna 1991. godine da doture u putničkom avionu DC-9 firme “Adrija ervejz” (Adria Airways) u to vreme savremene radio-stanice sa zaštitom prenosa podataka marke “Rakal” (Racal). Ukrcali su pakete na aerodromu Getvik, ali nisu poleteli za Brnik. Navodno saznali su da su provaljeni i da će dežurna para MiG-21 da poleti sa aerodroma Bihać i da posadu prinude na sletanje na jedan vojni aerodrom.