Zar je moguće da je već prošlo čitavih pet godina? Kao da smo sinoć sa zebnjom iščekivali izborne rezultate tog, tridesetog avgusta 2020. godine. Prvo pitanje koje se u takvim situacijama postavi glasi “da li je svanuo trideset i prvi avgust”? Svima, a pogotovo čitaocima u Srbiji ono je poznato. Gdje je nama šesti oktobar, kako nije svanuo šesti oktobar, pobjedili smo petog, izgubili šestog i tako dalje. Samo, šesti oktobar, trideset prvi avgust, svi ti datumi zapravo ne postoje. Dobro, postoje i postojaće u kalendaru. U političkoj istoriji, ne postoje niti su ikad postojali.
Kakva god značajna politička promjena da se desi, ono što slijedi je uvijek ispod očekivanja iskrenih nosilaca promjene. Oni što su bili na ulicama, oni što su se suprotstavili nekoj autokratskoj, tiranskoj, diktatorskoj sili, uvijek će biti razočarani onime što nastupi. Čak i Francuska revolucija, sa svojim terorom koji je nastupio, na kraju je ustuknula i napravila mnogobrojne kompromise sa “ancien regimeom” kako bi krenula dalje. Da ne govorimo o socijalističkim revolucijama koje su kao svoj prvi proizvod uvijek imale stvaranje nove, birokratsko-partijske, klase.
No, prije nego što analiziramo trideset prvi i sve naredne avguste, šta se dogodilo prije toga? U Crnoj Gori smo imali suštinski nesmjenjivu vlast. Unutrašnja previranja u Savezu komunista uz “nesebičnu” asistenciju kompletnog aparata Slobodana Miloševića gurnula su u prvi plan “mlade i neiskvarene” članove partije – Momira Bulatovića, Mila Đukanovića i Svetozara Marovića. Oni su, zajedno sa sindikalnim vođama i mnogim drugima liderima, pokrenuli “događanje naroda” u Crnoj Gori, takozvanu “AB revoluciju”. Njena masovnost dovela je do pada tadašnjeg republičkog liderstva nakon čega je, na prvim višestranačkim izborima, pobjedila upravo lista koju je predvodio taj trio. Oni, uvijek skromno obučeni, radnički, u džemperima. Ko je mogao očekivati koliko brzo će preći u firmirana odijela? Savez komunista su preregistrovali u Demokratsku partiju socijalista i krenule su tri decenije prilično čvrste vlasti.
Mnogo toga, kao što i sami znate, promjenilo se u tom periodu. Ubrzo nakon njihovog dolaska na vlast, pao je Berlinski zid i cio svijet se izmijenio. Raspala se Jugoslavija, ušla u krvav rat, sankcije, bombardovanje, prelazak u dvadeset i prvi vijek, rat protiv terorizma, unipolaran pa opet multipolaran svijet, razdvajanje SCG, svjetska ekonomska kriza, širenje NATO-a, širenje EU (ali ne i sa nama) te sijaset drugih događaja. Kroz sve to je opstajala vlast DPS-a i Mila Đukanovića, lidera koji je s vremenom politički eliminisao drugu dvojicu (ali i mnoge druge) i osobu koja je veoma spremna da se kozmetički mijenja ali i da vlada čvrstom rukom.
Te promjene su nekad bile zaista ogromne. Od najveće pristalice Slobodana Miloševića, čijem govoru na Gazimestanu je aplaudirao iz prvih redova, pretvorio se u direktnog protivnika i osobu koja je primala srpske opozicionare. Od osobe koja je “zamrzila šah zbog šahovnice” do nekog ko se javno izvinjavao zbog ratne operacije crnogorske vojske u Dubrovniku. Isto je bilo i sa saveznicima. Narodna stranka koja je bila ključni oponent u ranim izbornim ciklusima devedesetih postala je koalicioni partner čim je došlo do razlaza između Đukanovića i Bulatovića. Isto je učinjeno sa SDP-om koji je lider DPS-a učinio svojim “privjeskom” iako se u početku radilo o ozbiljnoj stranci koju su osnovali nekada visokopozionirani kadrovi SK i SKOJ-a.
Ipak, niko nije tako kooptiran u vlast kao članovi, a prije svega osnivači, Liberalnog saveza. Najvatreniji protivnici DPS-a i funkcionisanja SR Crne Gore u SRJ su, jedan po jedan, postajali članovi DPS-a, nestranački funkcioneri ili postavljenici na mnoga direktorska mjesta.
Modus vladanja je, od raskola u jedinstvenom DPS-u, bio uglavnom isti. Prozapadna retorika, načelno zalaganje za progresivne vrijednosti i forsiranje “zapadnjaštva” bilo je na površini. Ali kada zagrebete ispod nje, vidite da su biznis partneri uvijek bili sa istoka (prvo Rusi, posle srednjoazijske i arapske zemlje). Način vladanja je uvijek bio policijski, spreman na svaku represiju kako prema opoziciono nastrojenim medijima, tako i prema aktivistima, neposlušnima, svima koji bi digli glas. U vremenima većih kriza to bi značilo da se može izgubiti glava ili proći sa ozbiljnim povredama, a tokom manjih, špijuniranje i opanjkavanje te pritisak da vi ili vama bliski trpe ekonomske posljedice.
Poštovani, da biste pročitali 3 besplatna teksta potrebno je da se registrujete, a da biste nastavili sa čitanjem naših premium sadržaja, neophodno je da odaberete jedan od planova pretplate.
Već imate nalog? Ulogujte se
