Putin i Orban, najveći gubitnici izbora (VIDEO)

Dobro došli u LXXXV izdanje Georeporta na sajtu Velike priče. U ovoj epizodi bavimo se izborima u Rumuniji, Poljskoj i Portugaliji.

Jedna stvar ujedinjuje nacionaliste u evropskim zemljama, Rusiji i Americi: mržnja prema Evropskoj uniji. Poslednje izborne kampanje su samo potvrdile tu činjenicu. I pored toga što su Rumunija, Poljska i Portugalija države koje su najviše profitirale od ulaska u EU i iz kojih je, procentualno, otišao najveći broj građana u države zapadne Evrope, ekstremna i evroskeptična desnica su ostvarile najbolje rezultate u istoriji.

U Rumuniji je za vreme Čaušeskua prosečna plata bila oko 20 evra, kada je ulazila u EU 2007. godine iznosila je oko 150 evra, a danas je oko hiljadu evra. Poljska je u prethodnih 20 godina dobila ubedljivo najviše novca iz evropskih fondova i zahvaljujući evropskom jedinstvenom tržištu i drugim benefitima od članstva u EU postala je šesta ekonomija na Starom kontinentu. Portugalija je u prethodnih 40 godina, od zaboravljene i zapuštene zemlje „na kraju sveta“, postala jedna od najprivlačnijih destinacija za život.

Evroskeptici i evrofobi nisu osvojili dovoljno glasova da bi se popeli na vlast u Rumuniji i Portugaliji, ali imaju solidne šanse da ponovo imaju predsednika u Poljskoj što bi, praktično, blokiralo reformski proces koji želi da sprovede premijer Donald Tusk.

Nacionalizam je u Evropi proizveo dva svetska rata u prvoj polovini 20. veka. Odgovor liberalnih demokratija bio je stvaranje Evropske unije sa preciznim pravilima koja moraju da poštuju zemlje članice i kandidati aspiranti za članstvo. Evropske institucije su definisane Lisabonskim sporazuma, prava su regulisana Sporazumom iz Nice, a Sporazumom iz Kopenhagena su postavljeni kriterijumi za pravnu državu, tržišnu ekonomiju i obavezu održavanja fer, poštenih i transparentnih izbora.

U istoriji čovečanstva samo dve ili više liberalno-demokratskih država nije nikada međusobno zaratilo. Evropska unija kao najveća porodica liberalno-demokratskih država omogućila je centralnoj i zapadnoj Evropi najduži mirnodopski period u istoriji Starog kontinenta.

U prethodno rečenom se kriju motivi podrške nacionalističkim snagama od strane Moskve, Pekinga ali i iz dela Sjedinjenih Američkih Država koji se prepoznaje u Trampovom MAGA pokretu.

ORBANOV „PATRIOTIZAM“

Izbori nisu održani u Mađarskoj, ali to ne menja činjenicu da je Viktor Orban najveći gubitnik. Predsednički izbori u Rumuniji su pokazali da je patriotizam Orbana puki instrument za učvršćivanje vlasti u Mađarskoj i držanje povoljne pozicije u EU. Drugim rečima, Orban je skinuo masku i pokazao svoje pravo lice podržavajući rumunskog nacionalistu i mađarofoba Đeorđa Simiona vodeći isključivo računa o ličnim a ne interesima mađarske nacionalne manjine.

Orban je 15 godina finansirao, podsticao i garantovao logističku podršku mađarskom nacionalizmu u Rumuniji. Vlasti u Budimpešti su podelile gotovo milion mađarskih pasoša rumunskim građanima mađarskog porekla. Istovremeno, Mađarska je finansirala izgradnju vrtića, škola, kulturnih ustanova, sportskih objekata i infrastrukture u Erdelju.

U istom periodu Simion je vodio šovinističku politiku prema mađarskoj nacionalnoj manjini. Političke predstavnike rumunskih Mađara nazivao je „etničkim teroristima“, zalagao se za ukidanje partije mađarske nacionalne manjine RMDSZ, a pre 16 godina je učestvovao u nacionalističkom piru rušenja nadgrobnih spomenika palim mađarskim borcima u Prvom svetskom ratu.

Zaslepljen mogućnošću da posle slovačkog premijera Fica na severu i srbijanskog predsednika Vučića na jugu dobije još jednog ideološkog saveznika na istoku, Orban je podržao Simiona. Opstanak na vlasti Orbana je direktno vezan za njegovu poziciju u EU i zato mu je bio preko potreban još jedan saveznik u Evropskom savetu s kojim bi mogao da nastavi podrivanja EU, liberalnih demokratija, pravne države i poštovanja ljudskih prava.

Orbanov pogrešan potez se bazirao na proceni da će Simion sigurno da dobije izbore i pokušao je da anticipira događaje kako bi zauzeo što bolje mesto u kolu pobednika.

Laslo Tokeš, istorijski lider Mađara u Rumuniji, najbolje je opisao poteze tribuna tzv. neliberalnih demokratija: „Orban je stavio lične ambicije u EU interesima mađarske nacionalne manjine. Ta greška je još veća jer se godinama prodavao kao zaštitnik Mađara u Rumuniji.“

Podsetimo, Orban je na svim poslednjih izborima pobeđivao lako i ubedljivo zahvaljujući glasovima Mađara iz Rumunije, Srbije, Slovačke, Ukrajine. Svima je dao pasoše i finansirao je njihove institucije, političke, kulturne, sportske. Tipičan primer klijentelizma zaogrnut patriotskom pričom i iluzijom da Mađarska može da povrati granice koje je imala pre Prvog svetskog rata i Trijanonskog sporazuma.

Vođa opozicije Petar Mađar iskoristio je priliku serviranu na srebrnom tanjiru i krenuo je peške u Transilvaniju kako bi ubedio tamošnje Mađare da na sledećim izborima u Mađarskoj daju njemu poverenje: „Mađari u Rumuniji, ali i u drugim komšijskim zemljama su shvatili da Orbana interesuje samo njihov glas a ne njihova sudbina i položaj u državama u kojima žive“, poentirao je Mađar.

Podsetimo, sledeći izbori u Mađarskoj su 2026. godine

RUSKI INTERES

Obnovljeno interesovanje Rusije za Rumuniju je direktna posledica invazije na Ukrajinu, ali i realizacije plana Severnoatlantske alijanse da izgradi najveću NATO bazu na Starom kontinentu, veću i od Ramštajna, u blizini Konstance.

U novoj konstelaciji odnosa snaga i sa povratkom imperijalne Rusije na evropsku pozornicu, baza u Konstanci ima krucijalnu važnost, bez obzira na to da li će i u kojoj meri američki vojnici ostati prisutni na Starom kontinentu. U novoj podeli sfera uticaja Rumunija je postala, uz Poljsku, strateški najvažnija država Severnoatlantskog saveza na njegovim istočnim granicama i noseći stub inicijative „Tri mora“ (Trimarium). Samim tim i veliki trn u oku Rusije.

Cilj Kremlja, osim da vrati pod kontrolu bivše sovjetske republike, jeste da kreira neku vrstu jastuka između sebe i Zapada pomažući blagonaklonim i rusofilskim političkim snagama u perifernim državama da dođu na vlast. U slučaju Rumunije postoji i dodatni motiv pošto bi u slučaju uspostavljanja marionetskog režima u Bukureštu mogli da se vrate i na Zapadni Balkan stavljajući pod svoju kontrolu Srbiju i eventualno Crnu Goru.

Zloupotreba demokratskih sloboda da bi se ukinule slobode i demokratija je upravo ono što radi godinama Putinov režim preko svojih „petokolonaša“ u Evropi upotrebljavajući medije i društvene mreže za sponzorisanje ekstremne desnice i radikalne levice u evropskim državama. Đeorđesku, Simion i Rumunija su samo eklatantan primer. Problem je što se Kremlju, u tom hibridnom ratu, pridružila Bela kuća, sa Ilonom Maskom i potpredsednikom Džej Di Vansom, kao udarnim pesnicama.